Od pola do stołu – kompleksowy przewodnik po strategii UE

Co to jest strategia „Od pola do stołu” i jej główne założenia?

Nasilający się kryzys klimatyczny wymaga transformacji globalnych systemów. Susze w Europie oraz pandemia COVID-19 ujawniły słabości unijnego systemu rolno-żywnościowego. Produkcja rolna musi być mniej zależna od importu środków produkcji. W szczególności dotyczy to pasz. Strategia „Od pola do stołu” stanowi odpowiedź na te wyzwania. Zapewnia ona bezpieczeństwo żywnościowe. Pomaga również w łagodzeniu zmian klimatu. Powstrzymuje także utratę różnorodności biologicznej.

Komisja Europejska przyjęła Strategię „Od pola do stołu” 20 maja 2020 roku. Jej główne cele strategii F2F są ambitne. Do 2030 roku planowane jest zmniejszenie stosowania pestycydów o 50%. Ograniczenie strat składników pokarmowych ma wynieść 50%. Sprzedaż środków przeciwdrobnoustrojowych dla zwierząt hodowlanych ma zmniejszyć się o 50%. Udział rolnictwa ekologicznego ma wzrosnąć do 25% powierzchni gruntów rolnych UE. Dlatego strategia dąży do osiągnięcia neutralności klimatycznej UE do 2050 roku. Unia stawia na dobro ludności i planety. Gwarantuje dostęp do bezpiecznej żywności. Zachowuje także jej przystępność cenową. Strategia wspiera konkurencyjność sektora. Promuje sprawiedliwy handel.

Strategia „Od pola do stołu” jest częścią Europejskiego Zielonego Ładu. Stanowi jego kluczowy element. Uzupełnia również strategię na rzecz bioróżnorodności 2030. Podkreśla holistyczne podejście do środowiska. Obejmuje zdrowie publiczne. Zapewnia bezpieczeństwo żywnościowego. Europejski Zielony Ład jest nadrzędnym celem UE. Dąży do neutralności klimatycznej. Hierarchia: Europejski Zielony Ład > Strategia „Od pola do stołu” > Cele redukcyjne / Cele rolnictwa ekologicznego. Relacja: Strategia „Od pola do stołu” jest częścią Europejskiego Zielonego Ładu.

Kluczowe cele i obszary strategii

UE dąży do neutralności klimatycznej. Strategia „Od pola do stołu” zakłada konkretne cele do 2030 roku. Oto najważniejsze z nich:

• Zmniejszenie stosowania pestycydów o 50%.
• Ograniczenie strat składników pokarmowych o 50%.
• Zmniejszenie stosowania antybiotyków o 50%.
• Ograniczenie użycia nawozów sztucznych o 20%.
• Przeznaczenie 25% gruntów na zrównoważony system żywnościowy w rolnictwie ekologicznym.
• Zwiększenie dostępności szerokopasmowego internetu na obszarach wiejskich do 2025 roku.

Strategia obejmuje wiele obszarów łańcucha żywnościowego. Wszyscy uczestnicy mają odegrać rolę w transformacji. Oto kluczowe obszary objęte strategią:

• Przemysł rolniczy.
• Branża opakowań.
• Gastronomia i hotelarstwo.
• Sprzedaż hurtowa i detaliczna.

Cele ilościowe strategii do 2030 roku

Unia Europejska wyznaczyła sobie konkretne cele. Dążą one do zrównoważonego rozwoju. Zmiany te są kluczowe dla transformacji systemu żywnościowego.

Cel	Procent redukcji/wzrostu	Uwagi
Pestycydy	50% redukcji	Dotyczy chemicznych środków ochrony roślin.
Nawozy	20% redukcji	Ograniczenie zużycia nawozów sztucznych.
Antybiotyki	50% redukcji	Ograniczenie w hodowli zwierząt.
Rolnictwo ekologiczne	25% wzrostu	Udział powierzchni gruntów rolnych UE.

Te cele ilościowe stanowią podstawę ambitnej transformacji. Mają na celu zmniejszenie negatywnego wpływu produkcji żywności na środowisko. Jednocześnie poprawiają zdrowie publiczne. Wymagają one jednak znaczących inwestycji. Potrzebny jest też transfer wiedzy do rolników.

Wykres przedstawia kluczowe cele redukcyjne strategii „Od pola do stołu” do 2030 roku.

Często zadawane pytania

Skutki i kontrowersje wokół strategii „Od pola do stołu”

Strategia „Od pola do stołu” budzi kontrowersje. Wpływ strategii od pola do stołu na europejskie rolnictwo jest szeroko dyskutowany. Szczególnie wśród rolników panują mieszane uczucia. Zakończył się czas działań politycznych. Nadszedł czas na analizę danych. Konieczna jest ocena skutków. Kilka unijnych organizacji rolniczych wydało wspólne oświadczenie. Strategia F2F budzi kontrowersje. Wymaga rzetelnej oceny jej wpływu.

Badania sugerują, że produkcja może spaść. Uniwersytet Kiloński wskazuje, że Europa może zostać importerem netto żywności. Produkcja zbóż może spaść o 21.4%. Produkcja wołowiny może spaść o 20%. Produkcja wieprzowiny może spaść o 17%. Badania Uniwersytetu w Wageningen (WUR) przewidują spadek produkcji o 10-20%. W niektórych uprawach spadek może wynieść nawet 30%. Prognozowany wzrost cen mięsa wołowego to 58%. Wzrost cen mięsa wieprzowego to 48%. Mleko może zdrożeć o 36%. Warzywa i owoce zdrożeją o 15%. Rośliny oleiste o 18%. Zboża o 12.5%. Badania USDA sugerują zagrożenie bezpieczeństwa żywnościowego. Może ono dotknąć nawet 22 miliony ludzi. Prognozy spadku produkcji rolnej UE są alarmujące. Obserwuje się też wzrost cen żywności.

Rolnicy obawiają się utraty dochodów. Organizacja Copa-Cogeca krytykuje strategię F2F. Podkreślają potrzebę rzetelnej oceny skutków. Rolnictwo odpowiada za prawie 90% toksycznych emisji. Dotyczy to hodowli zwierząt. Obawy dotyczą pogłębiania różnic między krajami UE. Istnieje ryzyko zwiększonego importu żywności. Pochodziłaby z krajów o niższych standardach. Copa-Cogeca stwierdza, że cele polityczne niemające poparcia w faktach naukowych będą mieć niszczący wpływ na europejskie rolnictwo. Rolnicy mają świadomość oczekiwań. Chcą zrozumieć problemy. Chcą też szukać rozwiązań. Kwestia bezpieczeństwa żywnościowego jest kluczowa. Krytyczne głosy podkreślają potrzebę rzetelnej oceny skutków strategii przed jej pełnym wdrożeniem.

Prognozowane zmiany i obawy

Strategia „Od pola do stołu” może przynieść konkretne zmiany. Wzbudza jednak liczne kontrowersje F2F. Oto prognozowane zmiany w produkcji i cenach:

• Spadek produkcji zbóż o 21,4%.
• Spadek produkcji wołowiny o 20%.
• Spadek produkcji wieprzowiny o 17%.
• Wzrost cen mięsa wołowego o 58%.
• Wzrost cen mleka o 36%.

Krytycy strategii podnoszą ważne obawy. Dotyczą one przyszłości rolnictwa i konsumentów. Oto główne obawy:

• Utrata dochodów przez rolników.
• Zwiększona zależność UE od importu żywności.
• Pogłębianie różnic między krajami członkowskimi.

Tabela prognozowanych zmian w produkcji i cenach żywności

Poniższa tabela przedstawia prognozowane zmiany. Opierają się one na badaniach różnych instytucji. Wskazują na potencjalne skutki wdrożenia strategii.

Produkt/Kategoria	Prognozowana zmiana	Źródło danych
Zboża	-21,4% produkcji	USDA, Uniwersytet Kiloński
Wołowina	-20% produkcji, +58% ceny	USDA, Uniwersytet Kiloński
Wieprzowina	-17% produkcji, +48% ceny	USDA, Uniwersytet Kiloński
Mleko	+36% ceny	USDA, Uniwersytet Kiloński
Warzywa i owoce	+15% ceny	USDA
Rośliny oleiste	+18% ceny	USDA

Badania te wykorzystują różne modele ekonomiczne. Dlatego prognozy mogą się różnić. WUR przewiduje ogólny spadek produkcji o 10-20%. Wyniki sugerują, że Europa może stać się importerem netto żywności. To podważa bezpieczeństwo żywnościowe. Wskazuje na pilną potrzebę dalszych analiz skutków.

Wykres przedstawia prognozowany wzrost cen wybranych produktów rolnych w UE do 2030 roku.

Często zadawane pytania

Perspektywy i implementacja strategii „Od pola do stołu” w UE i Polsce

Wdrażanie strategii od pola do stołu jest procesem kompleksowym. Strategia musi znaleźć się w Krajowych Planach Strategicznych WPR. Jest integrowana z Wspólną Polityką Rolną (WPR). Ekoschematy finansują ekologiczne działania. Zapewniają one wsparcie finansowe dla rolników. Parlament Europejski przegłosował strategię 19 października 2021 roku. Za było 452 eurodeputowanych. Przeciw 170. Wstrzymało się 76. To pokazuje szerokie poparcie. Strategia ma umożliwić przejście na produkcję żywności bardziej przyjazną dla środowiska. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi pracuje nad stanowiskiem rządu. Polska realizuje Krajowy Plan Działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin 2023–2027.

Rolnictwo precyzyjne F2F wspiera zrównoważone rolnictwo. Technologie wspierają zrównoważone rolnictwo. Należy wymienić tutaj rolnictwo precyzyjne. Obejmuje ono opryski dronem. Drony pozwalają na precyzyjne aplikowanie środków. Biopestycydy są naturalnymi alternatywami. Zmniejszają one zależność od chemicznych środków. Agroleśnictwo łączy drzewa z uprawami. Zwiększa bioróżnorodność i żyzność gleby. Cyfrowe certyfikaty połowowe usprawniają monitoring. Sieć danych dotyczących zrównoważenia gospodarstw (FADN) gromadzi informacje. Komisja Europejska proponuje przeznaczyć 10 miliardów euro na badania naukowe i innowacje. Działania te mają przyspieszyć transformację.

Konsumenci wpływają na rynek żywności. Konsument powinien być świadomy wpływu swoich wyborów. Świadome wybory konsumenckie są kluczowe. Obejmują kupowanie zrównoważonych produktów. Należy ograniczać marnowanie żywności. Marnowanie około jednej trzeciej produkowanej żywności przyczynia się do emisji gazów cieplarnianych na poziomie około 8%. Zmiany obejmują również przemysł spożywczy. Dotyczą opakowań, gastronomii, hotelarstwa i handlu. Monitorowanie pestycydów jest ważne dla zdrowia publicznego. Wprowadzenie zharmonizowanego etykietowania jest sugerowane. Ma zwiększyć świadomość konsumentów.

Polskie rolnictwo ekologiczne stoi przed wyzwaniami. Obecny udział rolnictwa ekologicznego w Polsce to około 4% gruntów rolnych. Cel UE to 25% do 2030 roku. Polska ma niski udział rolnictwa ekologicznego. W Austrii ten areał wynosi 26%. Biurokracja jest barierą dla wielu rolników. Różnice między krajami UE są znaczne. Potrzeba edukacji rolników jest ogromna. Szkolenia i doradztwo są niezbędne. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi dąży do wsparcia rolników. Ma to pomóc w przejściu na ekologiczne metody. Związek Szkółkarzy Polskich podkreśla znaczenie wiedzy merytorycznej.

Działania wspierające rolników i konsumentów

Strategia „Od pola do stołu” zakłada konkretne wsparcie. Pomaga rolnikom w przejściu na zrównoważone metody. Oto kluczowe działania wspierające rolników:

• Promowanie ekologicznych praktyk rolniczych.
• Zapewnienie finansowania poprzez ekoschematy rolnictwo.
• Rozwój rolnictwa precyzyjnego.
• Wspieranie agroekologii i agroleśnictwa.
• Ułatwianie dostępu do biopestycydów i bionawozów.

Konsumenci również odgrywają istotną rolę. Mogą wspierać strategię swoimi wyborami. Oto 4 sposoby, w jakie konsumenci mogą wspierać strategię:

• Kupowanie żywności lokalnej i organicznej.
• Ograniczanie marnowania żywności w gospodarstwach domowych.
• Wybieranie produktów z certyfikatami zrównoważonego rolnictwa.
• Popieranie polityk promujących zrównoważony system żywnościowy.

Tabela porównująca udział rolnictwa ekologicznego w wybranych krajach UE

Poniższa tabela przedstawia obecny stan rolnictwa ekologicznego. Pokazuje również, jak daleko niektóre kraje są od celu UE.

Kraj	Udział rolnictwa ekologicznego w 2021/2022	Cel UE 2030
Polska	ok. 4%	25%
Austria	26%	25%
UE średnia	ok. 9,1%	25%

Różnice w tempie transformacji są znaczące. Zależą od uwarunkowań lokalnych. Wymagają dostosowanych strategii wsparcia. Polska ma duży potencjał wzrostu w tym obszarze.

Często zadawane pytania